In de programmawet van 28 juni 2013, verschenen in het Belgisch Staatsblad op 1 juli 2013, werd de basis gelegd van de maatregelen voor de strijd tegen sociale fraude. In de artikelen 36, 37 en 40 tot 58 bevat hij bepalingen die een weerslag hebben op de kinderbijslagsector.

CO 1393 van 19 september 2013 met betrekking tot de programmawet van 28 juni 2013 was het onderwerp van een evaluatie en werd vervangen door CO 1408 van 18 januari 2016. Die laatste verschaft de kinderbijslaginstellingen administratieve richtlijnen over elk fraudedossier.

De huidige circulaire preciseert de technische richtlijnen over het fraudedossierbeheer door de Cel Sociale fraude van FAMIFED (hierna genaamd de Cel Sociale fraude) op basis van de CO 1408 van 18 januari 2016.

INHOUDSOPGAVE

Titel	Bladzijde
1. De Cel Sociale fraude van FAMIFED	3
1.1. Inleiding	3
1.2. Opdracht	3
1.3. Partners	3
2. Vermoeden van fraude	4
2.1. Types dossiers	4
2.2. Richtlijnen	4
2.3. Behandelingstermijn	5
3. Bewezen Fraude	5
3.1. Types dossiers	5
3.2. Richtlijnen	6
3.3. Behandelingstermijn	8
4. Statistieken	9
4.1. Richtlijnen	9
4.2. Behandelingstermijn	10
5. Afwijkingen art.52§2 toegestaan voor minderjarige kinderen die in het buitenland opgevoed worden	10
5.1. Kenmerk van dit type dossiers	10
5.2. Richtlijnen	11
5.3. Behandelingstermijn	11
6. Contactpunten	12

1. De Cel Sociale fraude van FAMIFED

1.1. Inleiding

De Cel Sociale fraude is verantwoordelijk voor het specifieke en permanente beheer van dossiers gelinkt aan fraude. Ze positioneert zich als een strategisch en operationeel instrument in de strijd tegen de sociale fraude in de gezinsbijslag. Ze zorgt ervoor dat de fraudedossiers beter worden gestructureerd en beheerd, samen met alle interne (het secundaire netwerk van de kinderbijslag) en externe partners (Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD), Openbare Instellingen voor Sociale Zekerheid (OISZ), arbeidsauditoraten...).

1.2. Opdracht

• Alle gegevens verzamelen en centraliseren van de andere instellingen voor sociale zekerheid en de verschillende externe partners zoals de arbeidsauditoraten en politiezones betreffende de sociale fraude in de kinderbijslag met een mogelijk impact in het stelsel van de kinderbijslag
• De draagwijdte van de fraude meten en dus door middel van verschillende statistieken in cijfers vertalen
• De fraudemechanismen analyseren en de instrumenten omschrijven om de fraude op te sporen en te voorkomen
• Methodes uitwerken die de fraude doeltreffender kunnen bestrijden
• De interne en externe partners adviseren
• Haar expertise en aanbevelingen bij alle frauduleus geachte situaties ter beschikking stellen.

1.3. Partners

Zonder de permanente samenwerking met verschillende diensten kan de sociale fraude in de kinderbijslag niet bestreden worden. Het gaat daarbij om het secundair netwerk van de kinderbijslagfondsen, gerechtelijke autoriteiten en meer specifiek de politiezones en de arbeidsauditoraten, maar eveneens de andere openbare instellingen voor sociale zekerheid, de SIOD en de federale overheidsdiensten.

Door die waardevolle samenwerking kunnen alle nuttige gegevens samengebracht worden om de echtheid van een fraude te bepalen en zo de bedrieglijke handelingen tegen te gaan en bijgevolg de schade te beperken.

2. Vermoeden van fraude

Er is een vermoeden van fraude zodra er een signaal of aanwijzing van fraude is en zolang er geen bewijs van fraude geleverd is.

2.1. Types dossiers

De meldingen over een vermoeden van fraude van een rechthebbende, bijslagtrekkende of zelfs van een rechtgevend kind komen op de Cel Sociale fraude aan onder de noemer "verzoeken om informatie".

Die verzoeken om informatie komen van verschillende instellingen, zoals de politiezones, de arbeidsauditoraten, de verschillende instellingen voor sociale zekerheid of van de federale overheidsdiensten en van de buitenlandse openbare instellingen (Frankrijk, Nederland, etc.).
Die betreffen verschillende soorten fraude, zoals een fictief domicilie, een fictieve invaliditeit, een fictieve werkgever, een fictieve zelfstandige, etc.

2.2. Richtlijnen

De verschillende soorten van vermoeden van fraude zoals hierboven beschreven kunnen een impact op de toeslag of op de volledige kinderbijslag hebben.

Om de schade te beperken is het dus absoluut noodzakelijk om de opschorting van de toeslag of van de volledige kinderbijslag na te leven als het kinderbijslagfonds een verzoek om informatie ontvangt. Die gedeeltelijke of volledige opschorting mag alleen voor de betrokken rechtgevende kinderen gelden door het vermoeden van fraude van de rechthebbende en/of de bijslagtrekkende op wie het verzoek om informatie betrekking heeft.

Het kinderbijslagfonds gaat over tot de gedeeltelijke of gehele opschorting van de kinderbijslag drie maanden na ontvangst van het verzoek om informatie.  Die opschorting duurt zes maanden en kan eenmaal verlengd worden1.

De beslissing tot opschorting en haar verlenging moeten gelijktijdig aan de sociaal verzekerde betekend worden.

Als aan het einde van de maximale opschortingsperiode nieuwe elementen het vermoeden van fraude niet kunnen bewijzen, moet het kinderbijslagfonds de opgeschorte kinderbijslag betalen. De termijnen dienen goed bewaakt te worden om verwijlintresten te voorkomen, overeenkomstig de bepalingen in artikel 20 van het Handvest van de sociaal verzekerde2.

2.3. Behandelingstermijn

De verzoeken om informatie aan de Cel Sociale fraude worden voor de vermoedelijke fraudeperiode naar de unieke contactpunten van de kinderbijslagfondsen, hierna genaamd de "SPOC's fraude"  van de kinderbijslagfondsen gestuurd.

De SPOC's fraude proberen die verzoeken om informatie te beantwoorden door voor de betrokken periode volgende gegevens te preciseren:

• de namen, voornamen en INSZ-nummers van de betrokken kinderen
• het overzicht van de basisschaal per kind
• het overzicht van de verschillende toeslagen per kind.

Die gegevens worden verschaft binnen de vijf werkdagen, vanaf ontvangst van het verzoek om informatie van de Cel Sociale fraude.

3. Bewezen fraude

De fraude is bewezen als er een of meer doorslaggevende elementen voorhanden zijn.

3.1. Types dossiers

De verstrekkingen met betrekking tot de bewezen fraude van een rechthebbende, een bijslagtrekkende of zelfs een rechtgevend kind komen aan bij de Cel Sociale fraude onder de vermelding "informatieverstrekking".

Die informatieverstrekkingen komen van verschillende instellingen zoals de arbeidsauditoraten, de verschillende openbare instellingen voor sociale zekerheid, de federale overheidsdiensten of van de dienst Sociaal Toezicht van FAMIFED.

Die hebben betrekking op verschillende soorten fraude zoals een fictief domicilieadres, een fictieve invaliditeit, een fictieve werkgever, een fictieve zelfstandige, etc.

Die meldingen bestaan uit elementen die de fraude bewijzen en komen afhankelijk van de afzender onder verschillende vormen voor:

• meldingen van de arbeidsauditeur: een Pro Justitia van de betrokken politiezone, verhoor van de beschuldigde personen, verschillende elementen zoals de follow-up van het onderzoek, foto's of facturen, etc.
• meldingen van RSVZ: kopie van de betekening van de beslissing tot schrapping of herziening van de beslissing tot schrapping uit het register van de zelfstandigen, die betekening werd vooraf door het RSVZ aan de sociaal verzekerde verstuurd
• meldingen van RIZIV: kopie van de betekening van de beslissing tot schrapping van de invaliditeit voor een bepaalde periode. Die beslissing werd vooraf door het RIZIV aan de sociaal verzekerde verstuurd
• meldingen van RSZ: kopie van de betekening van de beslissing tot schrapping van de frauduleuze onderwerping van werkgever X voor een bepaalde periode. Die betekening werd vooraf door de RSZ aan de fictief verklaarde werkgever gestuurd
• meldingen van andere OISZ: kopie van de betekening van de beslissing van de betrokken OISZ
• meldingen van een FOD of van een openbare instelling buiten het netwerk van sociale zekerheid zoals Dienst Vreemdelingezaken: kopie van de betekening van de beslissing van de betrokken instelling
• meldingen van de dienst Sociaal Toezicht van FAMIFED: verslag van de controle door de sociaal controleur van FAMIFED op het verzoek van de kinderbijslagfondsen waaruit fraude afgeleid wordt.

3.2. Instructies

• Bij alle voormelde meldingen bestaat er geen twijfel over het frauduleuze karakter aangezien een of meer elementen hiervan het bewijs leveren.
  De richtlijnen van CO 1408 van 18 januari 2016 zijn dus van toepassing:
  • Onmiddellijke stopzetting van de betaling van de gehele of gedeeltelijke kinderbijslag
  • Berekening van het onverschuldigde bedrag over de fraudeperiode, na onderzoek en toekenning van een mogelijk ander recht
  • Betekening van de beslissing aan de sociaal verzekerde
  • De verjaringstermijn3 van vijf jaar vanaf de datum van vaststelling van de fraude naleven
  • Terugvordering (door terugbetalingen of inhoudingen) van de onverschuldigde gezinsbijslag Die terugvordering kan worden berekend door de bijhorende intresten eraan toe te voegen4
  • Aangifte aan de arbeidsauditeur
    Zoals vermeld in CO 1408 doen sinds januari 2016 de diensten van het departement Controle van FAMIFED aangifte bij de bevoegde arbeidsauditoraten.
    Om de aangifte correct te doen, moet het kinderbijslagfonds erover waken om altijd een nauwkeurig verslag van de genomen maatregelen terug te sturen nadat een melding van vastgestelde sociale fraude door de Cel Sociale fraude werd gestuurd.

    Het kinderbijslagfonds moet dus het volgende preciseren:
    - de exacte fraudeperiode(s)
    - het of de rechtgevende kind(eren) betrokken bij de fraude
    - het of de artikel(en) waaromtrent de fraude werd vastgesteld (algemene kinderbijslagwet of de wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag).
    - de financiële impact en als die nihil is moet een nauwkeurige rechtvaardiging verschaft worden.  (Als het onmogelijk is om de financiële impact te verschaffen zorgt de SPOC-fraude er eveneens voor dat de reden gemotiveerd wordt)

    Opgelet: de kinderbijslagfondsen dienen de aangiftes in het kader van de proces-verbalen van de arbeidsauditeurs met kenmerken FS-14/xxxx en FS-15/xxxx over te maken aan de arbeidsauditeur.

  • Alle elementen van bij fraude betrokken dossiers worden bewaard, namelijk betalingsbewijzen van de kinderbijslag, betekeningen van verschillende beslissingen, brieven van een openbare instelling, alle documenten die relevant zijn voor het fraudedossier, etc.  Hierdoor kunnen originele documenten met betrekking tot het dossier opgevraagd worden als de rechtbanken hierom vragen.

• Voor een correcte berekening van de verjaringstermijn moet de SPOC-fraude van het kinderbijslagfonds zich baseren op de datum van het bericht van de Cel Sociale fraude als datum waarop de fraude werd vastgesteld. 
  Bijvoorbeeld: als de Cel Sociale fraude het PV van de arbeidsauditeur (per e-mail) op 2 februari 2016 verstuurt naar de SPOC-fraude wordt de verjaringstermijn berekend vanaf 2 februari 2016 plus 5 jaar.
• Voor alle bij fraude betrokken dossiers waarvoor een advocaat of een federale ombudsman bijkomende informatie vraagt, kan de SPOC-fraude het verzoek van de advocaat of de ombudsman naar de Cel Sociale fraude sturen die daaraan het gepaste gevolg zal geven en de SPOC-fraude van het kinderbijslagfonds hiervan regelmatig op de hoogte brengt.
• Alle dossiers die bij de rechtbank worden ingediend door de sociaal verzekerde zelf of zijn advocaat om een beslissing van FAMIFED in het kader van sociale fraude te betwisten, moeten systematisch per e-mail bezorgd worden aan de dienst Geschillen van FAMIFED aan het volgende adres: mieke.serlippens@famifed.be, en aan de Cel Sociale fraude aan het volgende adres cel.fraude@famifed.be .
• Bij de meldingen van het Arbeidsauditoraat vermelden enkele hiervan dat de arbeidsauditeur "het dossier seponeert."
  Dat betekent in geen geval dat de bewijzen moeten worden verworpen. Dat betekent alleen dat de volledige nadeel (van alle OISZ samen) met een bedrag overeenkomt, waarbij de auditeur voor het dossier in principe geen strafrechtelijke vervolging instelt. Dus een dossier waarbij de fraude vastgesteld werd en het onverschuldigde bedrag aan de sociaal verzekerde betekend werd, blijft bestaan en kan het voorwerp van een procedure voor de burgerlijke rechtbank zijn.
• Als een bij fraude betrokken dossier aan de sociaal verzekerde betekend werd en hij na die betekening moeilijkheden ondervindt om correct terug te betalen, kan het gebeuren dat die sociaal verzekerde vraagt om van zijn schuld af te zien.
  Het is dan aan het kinderbijslagfonds om zelf het verzoek tot afzien te onderzoeken op basis van:
  • de argumentatie van de sociaal verzekerde
  • het dossier
  • de bewijsstukken die de sociaal verzekerde zou hebben overgemaakt om zijn verzoek tot kwijtschelding te onderbouwen.

In dat geval kan geenszins een thuiscontrole gevraagd worden aan de dienst Sociaal Toezicht.

3.3. Behandelingstermijn

Alle communicatie ontvangen door de Cel Sociale fraude wordt voor de betrokken periode naar de SPOC-fraude van de kinderbijslagfondsen gestuurd.

De SPOC-fraude probeert die verzoeken om informatie te beantwoorden door voor de betrokken periode het volgende te preciseren:

• de precieze fraudeperiode(s)
• het of de rechtgevende kind(eren) betrokken bij de fraude
• het of de artikel(en) waaromtrent de fraude werd vastgesteld (algemene kinderbijslagwet of wet gewaarborgde gezinsbijslag)
• de financiële impact en als die nihil is moet een nauwkeurige rechtvaardiging verschaft worden.  (Als het onmogelijk is om de financiële impact te verschaffen zorgt de SPOC- fraude er eveneens voor dat de reden gemotiveerd wordt)

Die gegevens worden binnen de 15 werkdagen na ontvangst van de informatieverstrekking van de Cel Sociale fraude overgemaakt.

4. Statistieken

4.1. Richtlijnen

De Cel Sociale fraude centraliseert en analyseert de kwartaalstatistieken van fraudedossiers in alle kinderbijslagfondsen om de draagwijdte van de fraude te meten en de risicofactoren op te sporen die kinderbijslagfraude in de hand werken.

Het kinderbijslagfonds dient over de correctheid en volledigheid van de kwartaalstatistieken te waken om die gegevens optimaal te kunnen verwerken.

In dit kader dienen de volgende instructies inzake de statistische tabellen5 in het Excelbestand opgevolgd te worden:

• In de kolom "onverschuldigd bedrag" wordt het onverschuldigde bedrag dat aan de sociaal verzekerde werd betekend, ingevuld, met andere woorden het berekende onverschuldigde bedrag nadat een mogelijk ander recht werd toegekend
• Een dossier waarin het gedeeltelijke of het gehele onverschuldigde bedrag verjaard is, moet eveneens in de kwartaalstatistieken opgenomen worden. Daarom is het noodzakelijk om de begin-en einddatum van het verjaarde gedeelte in de kolom "Allerlei" in te vullen
• Alleen de statistische tabellen in Excelbestand worden naar de Cel Sociale fraude gestuurd, alle andere tabellen zullen ongeacht het bestand (Word, pdf, scan, print screen,...) geweigerd worden
• De Cel Sociale fraude doet het nodige om een fraude referentienummer voor elk fraudedossier toe te kennen, dit referentienummer moet in de statistische tabellen vermeld worden
• De deelentiteiten worden op de volgende manier ingebracht, alle andere codes worden geweigerd: 

 

Deelentiteit	Acroniem
Vlaanderen	V
Wallonië	W
Duitstalige Gemeenschap	G
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad GGC	B
Buitenland6	E

• Aangezien de SPOC-fraude de bevoorrechte gesprekspartner inzake sociale fraude blijft, moet elke wijziging in de aanduiding van een nieuwe SPOC-fraude onmiddellijk per mail meegedeeld worden aan de Cel Sociale fraude.

• De statistische tabellen mogen alleen via e-mail worden overgemaakt : cel.fraude@famifed.be

4.2. Behandelingstermijn

De statistische tabellen moeten ten laatste de vijfde werkdag  van de maand volgend op de afsluiting van het betrokken trimester verstuurd worden.

5. Afwijkingen art.52§2 verleend aan minderjarige kinderen die in het buitenland opgevoed worden

5.1. Kenmerk van dit type dossiers

De omzendbrief 996/1087 wijst de dossierbeheerders erop dat een kinderbijslagfonds geen aanvraag om afwijking bij de FOD Sociale Zekerheid kan indienen voor een dossier met een vermoeden van fraude of waarin fraude vastgesteld werd.

Voor alle andere gevallen kan het kinderbijslagfonds op vraag van de sociaal verzekerde een aanvraag om afwijking indienen.

Bij elke aanvraag om afwijking van de sociaal verzekerde verzoekt de FOD Sociale Zekerheid de Cel Sociale fraude om het dossier te controleren en op de hoogte te brengen van de neutraliteit van de handeling of integendeel van de wil om bij fraude aan de beperkende maatregelen van de kinderbijslagfondsen te ontsnappen.

Na die vraag om informatie verzoekt de Cel Sociale fraude, indien nodig, de SPOC- fraude van de kinderbijslagfondsen om in het dossier de relevante gegevens te verzamelen over het ontbreken van fraude of integendeel over de aanwezigheid van fraude in het verleden of het heden.

5.2. Richtlijnen

Er dient in geen geval een aanvraag voor thuiscontrole ingediend te worden bij de dienst Sociaal Toezicht. Het komt er alleen op aan gegevens aan de FOD Sociale Zekerheid over te maken die vervolgens het dossier onderzoekt en een beslissing neemt over de aanvraag tot afwijking van de sociaal verzekerden.

Het kinderbijslagfonds dient de elementen in zijn bezit over te maken en de Cel Sociale fraude op de hoogte brengen van het al dan niet frauduleuze karakter van dit dossier.

5.3. Behandelingstermijn

Om de eisen betreffende de behandeltermijn van de FOD Sociale Zekerheid na te leven, verbindt de Cel Sociale fraude zich ertoe om dergelijke verzoeken om informatie binnen de vijf werkdagen te beantwoorden na ontvangst van het verzoek van de FOD Sociale Zekerheid.

Bijgevolg wordt aan de SPOC-fraude van het kinderbijslagfonds gevraagd om informatie over het verzoek in het betrokken dossier te verschaffen binnen de drie werkdagen na het verzoek van de Cel Sociale fraude.

Hierdoor kan de Cel Sociale fraude de FOD Sociale Zekerheid binnen de twee resterende werkdagen een definitief antwoord overmaken.

6. Contactpunten

• Alle vragen of verzoeken om advies over een communicatie van een Arbeidsauditoraat, een OISZ, een instelling buiten het netwerk van de sociale zekerheid of van een federale overheidsdienst worden door de SPOC-fraude van het kinderbijslagfonds aan de Cel Sociale fraude naar het volgende adres gezonden: cel.fraude@famifed.be .

• Alle vragen of verzoeken om advies over een verslag van een uitgevoerde controle van de dienst Sociaal Toezicht van FAMIFED worden door het kinderbijslagfonds naar de dienst Sociaal Toezicht van FAMIFED via het volgende adres gezonden: insp.soc@famifed.be . 
  Als het om een fraudedossier gaat, zet het kinderbijslagfonds de Cel Sociale fraude in cc van de e-mail.

• 1. AKBW, art. 71, §1, 2de lid.
• 2. De intresten aan wettelijke intrestvoet zijn van ambtswege door de kinderbijslaginstellingen verschuldigd vanaf de vierde maand volgend op de laatste dag van de (maximale) opschortingsperiode.
• 3. Art. 49 van de Programmawet van 28 juni 2013
• 4. Art. 1410, § 4 van het Gerechtelijk Wetboek
• 5. De statistische tabellen werden verspreid als bijlage van e-mails die het departement Controle van FAMIFED op 1 en 4 februari 2016 gestuurd heeft aan de kinderbijslagfondsen en de SPOC- fraude.
• 6. in de kolom "Allerlei" specifiëren welk land het betreft.
• 7. Dienstbrief 996/108 "Afwijkingen art. 52 §2 - Sociale fraude" van 16 januari 2014.